95. Witaj jutrzenko swobody (budowlanej)

Na początek trochę historii. W artykule Komisja Europejska locuta causa finita? z 18 maja 2009 r. pisałem:

Właśnie Ministerstwo Infrastruktury obwieściło zakończenie prac nad projektem kompleksowej nowelizacji przepisów planistyczno-budowlanych (tzw. projekt Dziekońskiego) przypieczętowane uzyskaniem 7 kwietnia 2009 r. pozytywnej opinii Komisji Europejskiej. Projekt ów już przekazano do rozpatrzenia przez Komitet Stały Rady Ministrów (6 maja 2009 r.). W tym momencie można by powiedzieć uroczyste finis coronat opus gdyby nie… dość zaskakująca informacja prasowa z 12 maja 2009 r., że oto grupa ekspertów zbliżonych do SGH, pod kierunkiem prof. Zygmunta Niewiadomskiego właśnie intensywnie pracuje nad kodeksem budowlanym, który pomieści całą problematykę planistyczno-budowlaną i pokrewne! Panowie Eksperci, o co właściwie chodzi?

Ale causa okazała się być nie do końca finita, co uświadomiłem sobie już w listopadzie tego samego roku (artykuł Grantowe” planowanie przestrzenne?), kiedy to uzyskałem możliwość zapoznania się ze szczegółami „prac nad kodeksem budowlanym” z opublikowanej właśnie pracy zbiorowej pod redakcją prof. dr hab. Zygmunta Niewiadomskiego: "Prawna regulacja procesu inwestycyjno-budowlanego. Uwarunkowania. Bariery. Perspektywy" (LexisNexis, Warszawa 2009 r.).

Moją „świadomość” utwierdzały także dalsze losy rządowego projektu kompleksowej nowelizacji przepisów planistyczno-budowlanych, który mimo uzyskania 7 kwietnia 2009 r. pozytywnej opinii Komisji Europejskiej i przekazania 6 maja 2009 r. do rozpatrzenia przez Komitet Stały Rady Ministrów – wbrew pierwotnym zapowiedziom nie został przedłożony parlamentowi a ostatecznie (jak poinformowano na oficjalnej stronie internetowej ministerstwa TBiGM, w zakładce projekty ustaw- etap):

W dniu 23 marca 2011 r. Zespół do spraw Programowania Prac Rządu negatywnie zaopiniował dalsze procedowanie projektu ustawy.

Wracając na chwilę do meritum przypomnijmy jedną z głównych tez sformułowanych w opcji „grantowej” autorstwa prof. dr hab. Zygmunta Niewiadomskiego:

W cytowanym na wstępie opracowaniu "Prawna regulacja procesu inwestycyjno-budowlanego. Uwarunkowania. Bariery. Perspektywy"  (Rozdział I, pkt 5 „Wnioski do projektowanych rozwiązań prawnych”) czytamy:

(…) Nowe rozwiązania powinny statuować, opartą na prawie własności zasadę wolności budowlanej.(…) Expressis verbis zerwać należy z dotychczasowym rozumieniem prawa do zabudowy. Prawo to powinno przestać być wyjątkiem od zasady. Wręcz przeciwnie – powinno stać się zasadą, od której dopuszczalne byłyby wyjątki.

W rezultacie to nie inwestor byłby zobowiązany do przywołania regulacji umożliwiających podjecie określonego zamierzenia, bo to jest z istoty dozwolone, ale państwo (samorząd) powinno wskazać, gdzie i dlaczego budować nie można ze względu na ważny interes publiczny.

(…) Utrzymując zasadę władztwa planistycznego gmin i fakultatywności planowania miejscowego, należy założyć współistnienie obszarów planistycznych przeznaczonych pod zabudowę (obszary urbanizacji wyznaczone w akcie polityki przestrzennej) z obszarami, które nie powinny być zabudowywane, ale które ze względu na wolność zabudowy nie mogą być wyłączone z zabudowy, z tym że na tych ostatnich obszarach obowiązek uzbrojenia obciążałby nie gminę, jak w przypadku stref przeznaczonych pod urbanizację, a inwestora.

Dotychczasowy system zakazów i nakazów wynikających z zasady dobrego sąsiedztwa powinien być zastąpiony obowiązkiem uzbrojenia terenu na koszt inwestora, wzmocnionym nadto innymi instrumentami ekonomicznymi (np. wyższy podatek od nieruchomości).

(…) Tak ukształtowany mechanizm planowania, zasadzający się na rachunku ekonomicznym, a nie na działaniach władczych, wydaje się najlepsza drogą do osiągnięcia celu – spowodowania powstania planów tam gdzie są one potrzebne, z jednoczesna możliwością odstąpienia od nich na terenach, dla których ich  sporządzenie byłoby zbyteczne.

18 maja b.r. na portalu ZOIU pojawiła się następująca informacja:

Serdecznie zapraszamy Państwa do udziału w III Regionalnej konferencji konsultacyjnej Założeń do projektu ustawy Kodeks budowlany, która odbędzie się 23 maja 2012 r. we Wrocławiu. Będzie to trzecia z cyklu planowanych konferencji konsultacyjnych, mających na celu prezentację założeń do nowego Prawa budowlanego oraz nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, jako I etapu opracowania Kodeksu budowlanego.

W tym kontekście warto odnotować, że Przewodniczącym Rady Opiniodawczo-Doradczej Ministra TBiGM ds. projektu Założeń do ustawy Kodeks budowlany jest prof. zw. dr hab. Zygmunt Niewiadomski.